19 Mart 2024 Salı

Birleşmiş Milletler Küresel İlkeler Sözleşmesi

Küresel İlkeler Sözleşmesi Nedir?

31 Ocak 1999 tarihinde düzenlenen Dünya Ekonomik Forum’unda, Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Kofi Annan, “Binyıl Kalkınma Hedefleri” doğrultusunda iş dünyası liderlerini, evrensel çevre ve sosyal ilkeleri desteklemek amacıyla, şirketleri, BM’i, işçi sendikalarını ve sivil toplum örgütlerini bir araya getirecek uluslararası bir insiyatif olan Küresel İlkeler Sözleşmesi, altında buluşmaya davet etmiştir.

Proje kapsamında, insan hakları, çalışma koşulları, çevre koruma ve yolsuzlukla mücadele başlıklarında 10 temel prensip belirlenmiştir. 26 Haziran 2000 tarihinde Küresel İlkeler Sözleşmesi Proje’si New York’da bulunan BM Genel Merkezinde hayat bulmuştur. Bugün, dünyanın dört bir yanından binlerce şirket, sendika ve sivil toplum örgütü, bu evrensel ilkeleri; iş stratejilerinin, operasyonlarının ve kültürlerinin bir parçası haline getireceklerini ilan ederek Küresel İlkeler Sözleşmesi’ne katılmaktadır. Küresel İlkeler Sözleşmesi’ne Türkiye’de resmi olarak BM Kalkınma Programı (UNDP) Türkiye Ofisi’nin, Türkiye İşverenler Sendikaları Konfederasyonu (TİSK) ile işbirliği içinde organize ettiği 15 Ekim 2002 tarihli özel bir toplantı ile başlamıştır. Türkiye’den hâlihazırda 160 kuruluş Birleşmiş Milletler Küresel İlkeler Sözleşmesini imzalamıştır.

16. Kalite Kongresi kapsamında 12 Kasım 2007 tarihinde İstanbul’da gerçekleştirilen “Küresel İlkeler Sözleşmesi Liderler Gala Yemeği”nde TÜSİAD da Küresel İlkeler Sözleşmesi’ni imzalamıştır.

15 Ocak 2013 tarihi itibariyle EGİAD, Türkiye’den Global Compact’a üyeliğe kabul edilen sınırlı sayıdaki saygın şirket ve kurum arasına girmiştir. EGİAD, 8 bine yakın şirket, sivil toplum kuruluşu ve eğitim kurumu tarafından imzalanan Global Compact’a Ege Bölgesi ve İzmir’de üyeliği kabul edilen ilk ve tek sivil toplum örgütüdür.

Küresel İlkeler Sözleşmesinin On İlkesi:

Küresel İlkeler Sözleşmesi’nin 10 ilkesi, insan hakları, işçi hakları, çevre ve yolsuzlukla mücadele alanında evrensel olarak kabul görmüş beyannamelerden alınmıştır. Küresel İlkeler Sözleşmesi şirketlerden bu ilkeleri kavramalarını, desteklemelerini ve uygulamalarını beklemektedir.

İnsan hakları:

1. İlke: İş dünyası uluslararası ilan edilmiş insan haklarına destek olmalı ve saygı göstermeli,

2. İlke: İş dünyası, insan hakları ihlallerine fırsat tanımamalı,

3. İlke: İş dünyası çalışanların sendikalaşma özgürlüğünü desteklemeli ve toplu müzakere hakkını etkin biçimde tanımalı,

4. İlke: İş dünyası, her türlü zorla ve zorunlu işçi çalıştırılmasını engellemeli,

5. İlke: İş dünyası, çocuk işçi çalıştırılmasının önüne geçmeli,

6. İlke: İş dünyası, işe alım ve çalışma süreçlerinde ayrımcılığın önüne geçmeli,

7. İlke: İş dünyası çevre sorunlarını önleyici ve çevreyi koruyucu yaklaşımları desteklemeli,

8. İlke: İş dünyası çevreye yönelik sorumluluğu artıracak her türlü faaliyeti ve oluşumu desteklemeli,

9. İlke: İş dünyası çevre dostu teknolojilerin gelişmesini ve yaygınlaşmasını desteklemeli,

10. İlke: İş dünyası rüşvet ve haraç dahil her türlü yolsuzlukla mücade etmelidir.

İş Dünyasının Küresel İlkeler Sözleşmesine Katılması ve Katılımcı Olarak Kalabilmesi için Neler Yapması Gerekmektedir?

Gönüllü bir inisiyatif olan Küresel İlkeler Sözleşmesi birçok farklı iş gruplarından ya da organizasyonlarından katılım sağlamayı amaçlamaktadır. Küresel İlkeler Sözleşmesi’ne katılmak için şirketlerin,

• http://www.unglobalcompact.org/HowToParticipate/index.html adresinde bulunan mektubu, şirketin CEO’sunun BM Genel Sekreteri’ne hitaben göndermesi,

• Küresel İlkeler Sözleşmesi ve onun ilkelerini şirketin stratejisinin, kültürünün ve günlük operasyonlarının bir parçası haline getirmek için şirketin işleyişindeki değişimi belirlemesi,

• Küresel İlkeler Sözleşmesi ve onun ilkelerini savunduklarını basın yoluyla açıkça ifade etmesi,

• Küresel İlkeler Sözleşmesi ve onun ilkelerini nasıl desteklediğini ve bu alanda neler yaptığını açıklayan, yıllık yayınlanan şirket raporlarına benzer yıllık bir rapor yayınlanması gerekmektedir.

Sistem, sürdürülebilirliği ve güvenilirliği sağlamak amacı ile 10 evrensel ilkeyi değerlendirerek yol alan şirketlerden, bu gelişmeleri en azından yıllık olarak paydaşlara ve geniş kitlelere ulaştırmasını beklemektedir. Katılımcı kuruluşların yıllık olarak, çalışmalarında oluşan değişiklikleri ve bunların günlük operasyona olan etkilerini raporlamaları gerekmektedir. Raporlama çalışmaları konusunda “Practical Guide to Communication on Progress – Advice for Global Compact participating companies preparing their Communication on Progress” çalışmasından destek alınabilmekte, kuruluşların uyguladıkları program ile ilgili tecrübe ve kazanımlarını iletişim araçlarını kullanarak paylaşması talep edilmektedir.

Sözleşmeye katıldıktan sonra, iki yıl içinde bilgi vermeyen şirketler, bu adımı atana kadar Küresel İlkeler Sözleşmesi üye listesinden çıkarılmakta pasif duruma geçmektedirler.

Ancak Küresel İlkeler Sözleşmesi, şirketlerin faaliyetlerini izlemeye almayan, katılımcılar üzerinde katı denetim mekanizmaları kurmayan bir girişimdir. Kuruluşlara yönelik listeden çıkarılma dışında herhangi bir yaptırım uygulanmamaktadır. Sistem, ülke ağlarının kendi kendilerini denetlemelerini sağlayacak şekilde biçimlenmektedir.

Küresel İlkeler Sözleşmesi, bir performans değerlendirme mekanizması da değildir. Herhangi bir onay verilmemekte ya da performans hakkında değerlendirme yapılmamaktadır. Ancak şirketlerin aktivitelerinde yüksek kalite ve dürüstlük aranmaktadır. Şirketlerin raporları, şeffaf bir şekilde herkes ile paylaşılmakta ve benzer şirketlerin ve diğer paydaşların yorum yapması teşvik edilmektedir.

Küresel İlkeler Sözleşmesi ve Türkiye

Küresel İlkeler Sözleşmesi kapsamında Türkiye Ulusal Ağı Dünya’daki en büyük on ulusal organizasyondan biridir. Kamuoyu, iş dünyası, medya, akademi ve devlet tarafından gelen destek ve ilgi gittikçe artmaktadır.